چکیده و متن کامل سالنامه های ایران (1290-1312 ق)
تهیه و تدوین: فرید قاسمی
چاپ اول: 1389
شمارگان: 1000
صفحات: جلد اول: 856 ، جلد دوم: 381
تهیه فهرستهای جامع و مناسب از مطبوعاتی که دسترسی به تمامی آنها برای محققان کمتر امکان دارد گامی است مهم در جهت فراهم کردن امکان استفاده از جراید در پژوهشهای تاریخی . موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران در راستای تهیه وتدوین منابع پژوهشی در حوزه تاریخ معاصر اقدام به تهیه فهرست و چکیده مقالات و اعلام مطبوعات ایران نموده است و چکیده، نمایه و متن کامل سالنامه های ایران از 1290 تا 1312 ق در دو جلد ، در زمره همین منابع است که موسسه مطالعات تاریخ معاصر با همکاری جناب سید فرید قاسمی انجام آن را به عهده گرفته است.
نخستین سالنامه چاپی ایران در سال 1290 هجری قمری _ به تقلید از روالی که سایر ممالک جهان در تهیه و تنظیم سالنامه و ارائه آن به دیگر نقاط جهان از جمله ایران می پیمودند _ ، بدستور ناصرالدین شاه و به مدیریت محمد حسن خان صنیع الدوله رئیس اداره ی روزنامه جات ، دارالطباعه و دارالترجمه دولتی و مترجم ناصرالدین شاه منتشر شد . این سالنامه ها در رابطه با کشور دربردارنده اطلاعات مهمی از وضعیت حکام و طبقات مختلف و نیز وقایع و اتفاقات مهم بود. به همین دلیل ناصرالدین شاه از صدر اعظم خود میرزا حسن خان سپهسالار خواست که چنین سالنامه ای در ایران نیز تهیه شود.
مجموعه دو جلدی پیش رو تحت عنوان " چکیده ومتن کامل سالنامه های ایران 1290-1312 ق " به ارائه متن کامل و نمایه ی 20 سالنامه از نخستین سالنامه های تاریخ مطبوعات دولتی کشور ، در طول دوره ای 22 ساله از حاکمیت ناصرالدین شاه قاجار پرداخته است. قابل ذکر است که از سال 1292 یعنی از شماره سوم به بعد، این سالنامه ها به ضمیمه کتابهای منتشر شده توسط دارالطباعه انتشار یافته اند و مانند دو شماره نخستین بصورت مستقل به چاپ نرسیده اند و همچنین در بعضی از سالها ( 1293 و 1302) سالنامه منتشر نشده است . بنا بر این مجموعه ای از 20 سالنامه در این دو مجلد به چاپ رسیده است.
محمد حسن خان صنیع الدوله ( ملقب به اعتماد السلطنه ) برای تنظیم سالنامه ها همه ساله از دوایر دولتی می خواست که اسامی افراد خود را با ذکر منصب هر یک بنویسند و بفرستند . اطلاعات راجع به کشورهای دیگر را نیز خود اعتماد السلطنه با دستیاری فروغی تهیه می کرده است . برای آشنایی با موارد ارائه شده در این سالنامه ها به بخشی از مهم ترین مندرجات موجود در شماره ی نخست این سالنامه ها ( به تاریخ 1290) در ذیل اشاره خواهیم داشت:
تقویم سال / تواریخ مهم جهان(سال به سال)/ اختراعات مهم سال به سال / اسامی سلاطین قاجار/ اداره سلطنت عظمی / اداره ی وزارت داخله / دارالطباعه و دارالترجمه ی خاصه ی همایونی/ اسامی اعیان و اشراف و طبقات نوکر / اسامی علما و اعیان و اداره ی حکومتی ولایات ممالک محروسه ی ایران ، اروپا ، آسیا ، آفریقا و ... / مسکوکات طلای ملل مختلفه / وزارت علوم و عدلیه ی اعظم / اداره ی خاصه صدارت عظمی / جمعیت شهرهای معتبر ایران / اداره ی دفتر محاسبات و ...
نوشتن نظر جدید
