پژوهشي بر فعاليت انجمن تبليغي كليسا در دوره قاجاريه (C.M.S) - چاپ دوم
محقق: صفورا برومند
چاپ دوم: 1393
صفحات: 303
قیمت : 14.000 تومان
تاسيس انجمن‌هاي تبليغي در آخرين دهه‌هاي قرن 18 .م سرآغاز دوران تازه‌اي
براي تاريخ كليساي پروتستان بود. در آغاز، هدف اصلي اين انجمن‌ها تبليغ و
تبشير جوامع پروتستان اروپايي و مستعمره نشين‌هاي دولت‌هاي پروتستان در
آمريكا و آفريقا و اقيانوسيه بود. اما بعدها اين آيين در قرن 19.م با كمك
امپرياليسم و استعمار در اين مناطق گسترش يافت؛ به گونه‌اي كه انجمن‌هاي
تبليغي، اعم از انجمن‌هاي وابسته به كليساي انگليس يا كليساهاي آزاد با
دريافت اعاناتي از دولت‌هاي توسعه طلب و پروتستان مانند انگلستان و آمريكا،
امور خيريه و فرهنگي خويش را در سرزمين‌هاي تحت نظارت دولت‌هاي مزبور
توسعه دادند. ر سال‌هاي آغازين تاسيس اين انجمن عده كمي به عنوان مبلغ براي خدمت در
ماورا بحار به اين انجمن پيوستند و طي ده سال اول تاسيس اين انجمن تنها پنج
مبلغ به خارج از انگلستان اعزام شدند. از اين رو، به دليل كمبود مبلغ
داوطلب براي فرستادن به خارج، اعضاي انجمن وقت خود را به تهيه توصيه‌هايي
از انجيل به زبان‌هاي مختلف شرقي متمركز کردند. نام اين انجمن در سال 1812
.م به <انجمن تبليغي كليسا> يا C.M.S-chuarch Missionary society
تغيير يافت. <انجمن تبليغي كليسا> از سال‌هاي آغازين تاسيس در اواخر
قرن 18.م همواره در صدد بود كه امكانات موجود براي فعاليت در سرزمين‌هاي
شرقي را بررسي كند و در اولين فرصت مناسب مبلغان مذهبي را به آن مناطق
بفرستد. انجمن تبليغي كليسا، به رغم سفرهاي مبلغان منفرد، براي حفظ
حلقه‌هاي ارتباطي خود در هندوستان همواره امكان فعاليت در ايران را مدنظر
داشتند. با اين حال هيچگاه در صدد تاسيس يك پايگاه ثابت در ايران برنيامدند
و شايد هم مبلغ داوطلب براي انجام اين كار نيافتند. سرانجام زمان مناسب
براي اين كار در سال 1869.م مقارن با بيست و يكمين سال از دوران سلطنت
ناصرالدين شاه قاجار فراهم شد و <انجمن تبليغي كليسا> مبلغي به نام
<رابرت بروس> را براي اقامت دو ساله به ايران فرستاد.
این کتاب در سه بخش اصلي شامل بخش مقدماتي، اول و دوم با انگيزة
بررسي علل و نتايج حضور انجمن تبليغي كليسا در ايران تاليف شده است.
نويسنده در اين پژوهش از منابع و اسناد موسسة مطالعات تاريخ معاصر ايران،
سازمان اسناد و كتابخانة ملي جمهوري اسلامي ايران و مراكز تحقيقاتي امور
تبليغي در هندوستان مانند گوآ و مركز انجمن تبليغي كليسا در لندن بهره
گرفته است.
در بخش مقدماتي با عنوان «مسيحيت و تبليغ آن در ايران و جهان»، ابتدا
واژه‌ها و اصطلاحات خاص مبلغان كه برخي از آنها به زبان فارسي راه يافته،
معرفي و موارد استعمال آنها بيان شده است. سپس تاريخچة تبليغ در اديان
اسلام، يهود و مسيحيت بيان شده و در ادامه سير گسترش مسيحيت در ايران از
پيدايش تا قرن سيزدهم قمري (نوزدهم ميلادي) مورد بررسي قرار گرفته است.
بخش اول كتاب به فعاليت‌هاي نخستين مبلغان پروتستان در ايران اختصاص دارد و
در آن روند تبليغ اين آيين در ايران تا قرن سيزدهم قمري بيان شده است و در
ادامه چهره‌ها‌ي شاخص مبلغ مذهب پروتستان در ايران قرن سيزدهم معرفي
گرديده‌اند.
عنوان بخش دوم كتاب، «انجمن تبليغي كليسا يا c.m.s در ايران دورة قاجاريه»
است. در اين بخش در قالب سيزده فصل به مسائل و مباحثي چون چگونگي شكل‌گيري و
نحوة آغاز فعاليت اين انجمن در ايران؛ پايگاه‌ها و فعاليت‌هاي مذهبي؛
آموزشي و پزشكي انجمن در دورة قاجاريه در مراكزي چون جلفا، اصفهان، كرمان،
يزد و شيراز؛ جايگاه و نقش مبلغان مذهبي زن در هيئت‌هاي انجمن؛ مواضع و
واكنش اقشار مختلف جامعة ايران به خصوص علما در برابر فعاليت‌هاي انجمن؛
روش چاپ و نشر كتب مذهبي و غير مذهبي در انجمن؛ بهره‌گيري انجمن از شرايط و
مشكلات جامعة ايران براي پيشبرد اهدافش؛ تلاش انجمن براي تبليغ ميان عشاير
غرب و جنوب غرب ايران به‌خصوص بختياري‌ها و قشقايي‌ها؛ تلاش انجمن براي
ايجاد ارتباط با حاكمان قاجاري و نتايج آن؛ مناسبات انجمن با دولت انگلستان
و اقدامات آن دولت در حمايت از انجمن براي پيشبرد اهداف استعماري خود و
گرفتاري‌ها و مشكلات مبلغان انجمن در آشفتگي‌هاي سال‌هاي پاياني دورة قاجار
و زمان جنگ جهاني اول، پرداخته شده است.
شايان ذكر است مولف در پايان هر بخش اقدام به نتيجه‌گيري از مباحث كرده است.
نوشتن نظر جدید
