تحلیلی برمواضع سیاسی علمای شیعه از عدالتخانه تا کودتای رضاخان

تحلیلی برمواضع سیاسی علمای شیعه از عدالتخانه تا کودتای رضاخان 

نویسنده: فرزاد جهان بین

چاپ: 1391

صفحات: 244

جنبش عدالتخانه و مشروطه به سبب ارتباطش با موضوعاتی نظیر رابطه با غرب ، دادن امتیازات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی به بیگانگان ،  قانون ، آزادی ، مبارزه با استبداد وفساد داخلی، موجب واکنش و ورود فعال علمای شیعه به صحنه شد. موضع علماء در حکومت استبدادی واحد بود. اما در موضوع مشروطه و برخی مسائل جدید وبی سابقه ، موضعگیری آنها متفاوت بود . علما در این رابطه به سه دسته کلی تقسیم میشدند : مشروعه خواه مخالف مشروطه ( امثال شیخ فضل الله) ، موافق مشروطه اما با داشتن انتقادات کلی یا جزءی به آن ( امثال آیت الله بهبهانی و محمد طباطبایی) و علمای بیطرف با سیاست سکوت ( سکوت سیاسی ) و تلاش در جهت ترویج و حفظ مبانی و اصول کلامی و اعتقادی شیعه( امثال آیت الله حائری شیرازی ).

اصول حاکم بر مواضع علماء در یک جمع بندی کلی ، با وجود موضع گیری های متفاوت ، شامل موارد زیر میگردد :
صیانت از اسلام و تشیع، صیانت از ایران درمقابله با استعمار خارجی واستبداد داخلی ، رفع افسد به فاسد در شرایط اضطرار و استفاده از خیر الموجودین.
مولف در آغاز کتاب ، قبل از ورود به موضوع نهضت مشروطه، به پیشینه ی تاریخی و مبانی نظری علمای شیعه از آغاز غیبت صغری تا شروع این نهضت ، در قبال موضوع حکومت پرداخته و با اشاره به اصل ثابت اعتقادی ولایت فقها در ادامه ی ولایت معصوم ع در دوران غیبت ، و نیز با اشاره به مقتضیات زمان ، نهضت مشروطه و ورود علما به صحنه را در این راستا قلمداد می کند.
علاقمندان طالب شناخت دقیق مواضع علمای حاضر در دوران مشروطه و چرایی اختلاف مواضع علمای مذکور، میتوانند با مطالعه این اثر ، پاسخ بسیاری از سوالات تاریخی خود در این خصوص را بیابند.