زنان در تاریخ سیاسی - اجتماعی ایران

اگر زنان در يك جامعه ناديده گرفته شوند نه تنها نيمي از اعضاي آن جامعه ناديده گرفته شده بلكه ميتوان گفت كه آينده آن جامعه مورد فراموشي و غفلت واقع شده است؛ لذا لازم است كه جامعه شناسان و مصلحين اجتماعي و افراد دلسوز، اگر طالب سعادت جامعه خود هستند، به سلامت زنان خصوصاً نسل آينده و دختران بينديشند و بدانند كه با تربيت درست آنان كل جامعه را ميتوان تربيت كرد و با افساد آنان كل جامعه به نابهنجاری و انحطاط و آشفتگي دچار خواهد شد.

اين مطلبي كه ذكر شد همواره مد نظر ديگران قرار داشته است؛ و از نوشته هاي اشخاصي چون قاسم امين مصري، كه از مناديان رفع حجاب و آزادي زنان به سبك و شيوة غربي بود و ترجمه هايي كه از آثار وي در ايران منتشر شد چنین برمی آید که همه تحولات در درجه اول منوط به تحصيل و تعليم زنان بود. بيگانگان خصوصاً كشورهاي استعمارگر، كه همواره چشم طمع به منابع مالي و انساني كشورهاي ديگر دوخته اند، به خوبي ميدانند كه، تا زمينه پذيرش از جانب ملتي برايشان فراهم نباشد حكومت كردن بر آن مردم تقريباً غيرممكن است؛ لذا ميبينم كه استعمار انگليس، با فراهم كردن زمينه هاي لازم، توانست حدود دويست سال در كشوري مثل هند حكومت كند. در ايران نيز استعمارگران از اين نكته غافل نبودند و براي اينكه بتوانند زمينه سلطه خود را فراهم كنند می بایست فرهنگ و عقايد مردم را دگرگون سازند. در اين كار از وسايل متعددي استفاده كردند كه از آن جمله ميتوان از اعزام مبلغ ها و مبلغه هاي مسيحي به كشورهاي مسلمان، تأسيس مراكز خيريه از قبیل درمانگاه و يتيمخانه، تأسيس مدارس ابتدايي و تربيت نسلي كه بتوان در آينده روي آن سرمايه گذاري كرد و... نام برد. يكي از كارهايي كه براي آنها از اهميت بسيار زیادی برخوردار بود سرمايه گذاري جهت تربيت دختران و زنان ايراني به آداب و رسوم اروپايي بود چرا كه ميدانستند اگر يك دختر را بتوان با فرهنگ و آداب غرب تربيت كرد در حقيقت خواهند توانست يك فاميل را به خود متمايل كنند. بنابراين، ما از سالهاي اواخر دوره محمدشاه قاجار با فعاليتهاي مدارس دخترانه كشورهاي بيگانه و توسعة آنها در ايران مواجه هستيم؛ یعنی زمانی كه اولين گامهای آموزش جديد در كشور از سوی ميسيونرهاي خارجي برداشته شد؛ هيأتهاي مبلغين مذهبي-مسيحي اعزامي از كشورهاي اروپايي به ايران مي آمدند. محمدشاه قاجار اجازه رسمي فعاليت اين مدارس را صادر كرد. مدارس به سبك جديد داراي كلاسهاي دخترانه و پسرانه بود. آنگاه اجازه تأسيس يك باب مدرس دختران {مخصوص ارامنه و اتباع كشورهاي اروپايي} در تهران از ناصرالدين شاه گرفته شد فقط به شرط آنكه دختران مسلمان در آن راه نداشته باشند. سرانجام، در دوران ناصرالدين شاه، به خواهش بنجامين وزيرمختار آمريكا، اجازه ورود دختران مسلمان به مدرسه آمريكايي ها صادر شد.

...